Inkontrologia w edukacji

with Brak komentarzy

Inkontrologia w edukacji

    Inkontrologia - pojęcie obecne w naukach społecznych i szeroko rozumianej humanistyce obejmuje teorię spotkania, rolę dialogu i relacji w życiu człowieka. Podejmuje w swym zakresie źródłową analizę pojęcia spotkania, szczególnie w paradygmacie egzystencjalnym. Kategoria spotkania obejmuje trzy płaszczyzny: osobową (wewnątrz Ja), międzyosobową (relacja Ja-Ty), przedmiotową (relacja Ja-To).

     Inkontrologia pedagogiczna - jest to analiza i opis kategorii spotkania przede wszystkim w szeroko rozumianej przestrzeni edukacyjnej. Uznaje się tu spotkania za fenomen, który może bezpośrednio kształtować życie ludzkie, dzięki czemu poszukiwane są możliwości wykorzystania tego pojęcie w procesach edukacyjnych.

     Inkontrologia w pedagogice w założeniach teoretycznych nawiązuje przede wszystkim do filozofii, zwłaszcza do filozofii dialogu oraz do socjologii, a konkretnie do fenomenologii społecznej. Przedstawiciele filozofii dialogu konstruowali antropologię na kategorii dialogu i spotkania. W tym przypadku pojęcia te wyznaczają rozumienie człowieka w sensie egzystencjalnym, ale także w sensie ontologicznym.

     Egzystencja danej jednostki zmienia się w przestrzeni spotkania z innym człowiekiem (np. z autorytetem, nauczycielem, przyjacielem, etc.), gdyż dokonuje się zbliżenie, dotknięcie różnych przestrzeni aksjologicznych. Jest to jednak możliwe tylko w autentycznym byciu naprzeciw siebie, czyli w uznaniu dwóch stron spotkania, jako partnerów, dzięki którym możliwy jest wzajemny rozwój (nieosiągalny w pojedynkę). Zbliżenie aksjologiczne uczestników spotkania, to odkrycie przed sobą tego, co ważne, odkrycie delikatnej strony własnego Ja, odkrycie hierarchii własnych wartości. Przy tak zaistniałym wydarzeniu mogą wydarza
się rzeczy nieprzewidywalne i determinujące dalsze życie człowieka. Dokonuje się zmiana na poziomie egzystencjalnym, która może prowadzić do zmian ontologicznej struktury rozumienia Ja. Mowa tu przede wszystkim o zmianie w człowieku nie tylko jego działania i struktury aksjologicznej w wymiarze doświadczeń codziennych, ale także zmian wartości wpływających na rozumienie siebie w przestrzeni pytań granicznych, pytań o istotę, naturę i cel ludzkiego życia.

     Tak rozumiane pojęcie spotkania bardzo szybko znalazło swoje miejsce w analizach pedagogicznych. Jasnym stało się, iż edukacja oparta na powyższym sposobie przekazu treści (nie tylko wartości, ale również wszelkich treści edukacyjnych) będzie modelem niezaprzeczalnie skutecznym i trwałym. Pojawił się jednak kontekst praktyczny, który ukazał co najmniej kilka znaczących ograniczeń, a nawet niebezpieczeństw dla klasycznie uprawianej edukacji (szczególnie edukacji szkolnej). Największa część trudności wiązała się z personalnym i indywidualnym charakterem spotkania ujętym jako model edukacyjny. Metoda ta jest niemożliwa do całkowitego sformalizowania, przez co nie spełnia podstawowych kryteriów tzw. obiektywistycznej dydaktyki czy metodologii. Opiera się na sferze wartości emocjonalnych uczestników spotkania, gdzie w sytuacji szkolnej, to nauczyciel jest całkowicie odpowiedzialny za przegotowanie nie tylko własnej osoby, ale również uczniów do autentycznego spotkania. Co więcej, nauczyciel jest w tej sytuacji postawiony przed wyborem działania, które co prawda może być skuteczne, ale niesie ze sobą sporo niebezpieczeństw. Podstawowym jest kłopot w nieprzewidywalnością, w kwestii osiągnięcia postawionego celu, a dokładniej nie możliwość całkowitego zaplanowania rezultatów owego spotkania. Z tym również wiąże się kolejna trudność - w sensie psychologicznym, mianowicie sam wychowawca konstruuje dla siebie sytuację, w której będzie musiał nie tylko autentycznie stawiać pytania, ale również na nie odpowiada. To z kolei możne pociągnąć za sobą nieprzewidywalne konsekwencje dla jego życia osobistego. W sytuacji, gdzie edukacja szkolna dziś, oparta jest przede wszystkim na różnorodnej formie kontroli, propozycja, w której świadomie rezygnuje się z tego narzędzia, może budzić lęk, a nawet sprzeciw.

Zob. S. Dąbrowski, Inkontrologia pedagogiczna jako poszukiwanie nowej metody edukacyjnej [w:] Jak uczyć by nauczyć? Refleksje akademików i praktyków, red. P. Mroczkiewicz, W. Kamińska, Warszawa 2014, s. 297-310.

Zostaw Komentarz

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress