Krytyczna pedagogika religii

with Brak komentarzy

Krytyczna pedagogika religii

     Główną tezą krytycznej pedagogiki religii jest ukazanie badań pedagogiczno-religijnych, szczególnie XX i XXI wieku, jako źródłowo zaangażowanych analiz w przestrzeni ideowo-krytycznej interpretacji. Jest tu mowa szczególnie o tradycji niemieckiej pedagogiki religii, która powstała na początku XX wieku, a najintensywniej rozwinęła się w czasie międzywojennym dzięki postulatom teologii liberalnej i tendencjom emancypacyjnym.

    Postulaty krytycznej rewizji wychowania religijnego, na gruncie Kościoła protestanckiego w Niemczech, były zainicjowane oddolnie, przed pedagogów i nauczycieli szkolnych. Z kolei najważniejszymi przedstawicielami w środowisku naukowym tego podejścia, byli Otton Baumgarden i Richard Kabisch, którzy bazując na pedagogice reformy, wnosili emancypacyjne postulaty, dotyczące eliminacji dominacyjnej pozycji Kościoła zarówno w życiu społecznym, jak i edukacyjnym. Edukacja religijna przez nich rozumiana, nie miała kształtować modelu teologicznego, monoteistycznego czy nawet ewangelicznego, ale przede wszystkim człowieczeństwo w możliwie doskonałej postaci jego boskiej konstrukcji. Były to tezy krytyczne wobec tradycyjnego stanu wychowania i nauczania religijnego, przez co stały się bardzo niepopularne, wskazując jednocześnie na pedagogiki religii jako dziedzinę niekorzystnie wpływającą na „interesy” Kościołów protestanckich. Ten etap rozwoju pedagogiki religii jako dziedziny naukowej, był powiązany z paradygmatem krytycznym, przede wszystkim na poziomie potocznego rozumienia tej kategorii.

     Bezpośrednie nawiązanie do myśli krytycznej (szczególnie teorii krytycznej, hermeneutyki i pedagogiki krytycznej) miało miejsce dopiero w drugiej połowie XX wieku, dzięki osobie G. Otto, H. J. Dogera i J. Lotta. Autorzy ci zaproponowali zmianę paradygmatu pedagogiki religii z kerygmatycznej i konfesyjnej, na ideologiczno-krytyczną. Polegało to na przyjęciu kryteriów F. D. Schleiermachera, w odniesieniu do relacji między teorią pedagogiczną a praktyką wychowawczą, którym przysługuje całkowita odrębność. W tym przypadku teoria nie miała usprawniać czy podnosić efektywność danej praktyki, ale przede wszystkim miała czynić ją bardziej świadomą względem, możliwie wszelkich uwarunkowań. Na gruncie edukacji religijnej miało to bardzo poważne konsekwencje, gdyż pogłębiona analiza pedagogiczna wnosiła świadomość uwarunkowań filozoficznych, społecznych, ideowych, w paradygmacie krytycznej interpretacji.

     Przedstawicielami krytycznej pedagogiki religii w Polsce są min. C. Rogowski, z hermeneutyczną interpretacją symbolu religijnego, B. Milerski, z hermeneutyczną pedagogiką religii czy też M. Patalon z filozofią procesu w pedagogice religii.
 

Zob. S. Dąbrowski, Krytyczna pedagogika religii, [w:] Pedagogika krytyczna dziś. Podstawy, dylematy i wybrane problemy, red. P. Stańczyk, Gdańsk 2012, s. 90-111.

S. Dąbrowski, Polska edukacja religijna - między tradycją a współczesnością, [w:] Ars Educandi Monografie, t.5. Różnice, edukacja i inkluzja, red. A. Komorowska-Zielony, T. Szkudlarek. Gdańsk 2015, s.191-201. Dostęp online:  https://issuu.com

Zostaw Komentarz

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress