Filozofia dramatu w edukacji

Filozofia dramatu w edukacji

     Pojęcie dramatu zaczerpnięte tu z teorii literatury i teatru pochodzi z języka greckiego od słowa drama oznaczającego czynność, działanie. Pierwotnie kategoria ta wyrażała nieunikniony proces zmienności, ruchu i dynamiki życia człowieka, która odnosiła się zarówno do sfery wewnętrznej, czyli poziomu psychicznego i emocjonalnego, jak również do sfery zewnętrznej, przede wszystkim sprowadzanej do poziomu fizycznego. Dramat grecki mógł przyjmować formę tragedii, bądź komedii, gdzie w pierwszym przypadku losy bohaterów były określone w horyzoncie racji równowartościowych i paradoksalnie, każde działanie finalnie prowadziło do wydarzenia upadku, śmierci bądź zniszczenia. W drugim zaś przypadku, losy bohaterów były ujęte w pogodnej tematyce i żywej akcji, które skutkowały rozwiązaniem pomyślnym w logice komizmu, satyry lub groteski.

     Bardzo ciekawą propozycją filozofii dramatu jest koncepcja Józefa Tischnera, który w swoich badaniach wykorzystuje przede wszystkim kategorię tragedii i zwycięstwa. Uzupełnia tym samym teorię dramatu teorią agatologii, dzięki której kategoria dramatu uzyskuje dookreślone znaczenie poprzez sferę aksjologiczną. Rozumienie tragiczności w tym momencie jest utożsamione z istnieniem w kierunku zła, którego efektem jest oskarżenie, potępienie oraz zamknięcie na wszelką nadzieję, przez co ludzkie życie jawi się, jako bezalternatywne i skończone. Z kolei perspektywa zwycięstwa skutkuje istnieniem ukierunkowanym ku dobru, którego efektem jest interpretowanie własnego życia, jako usprawiedliwionego, właściwego, otwartego zarówno na nadzieję, ale również na rozumienie własnego Ja, jako realnej wartości. Istotne jest również to, że obie kategorie, tragiczności i zwycięstwa w logice dramatu nie są rozumiane, jako zamknięte fakty lub skończone wydarzenia. Raczej są otwartymi przestrzeniami, które potencjalnie mogą zaistnieć, jednak urealniają się zawsze tylko częściowo, gdyż zależą od warunków sytuacyjnych (dialogicznych, scenicznych i czasowych), których nie można sprowadzić i dookreślić poprzez reguły i zasady jednoznacznej obiektywizacji.

Zob. S. Dąbrowski, Dramat - w myśli pedagogicznej Józefa Tischnera, [w:] Człowiek człowiekowi, red. R. Kozłowski, D. Bieńkowska, Słupsk 2015, s.43-64.